انواع مواد ضدعفونی کننده

سفید کننده کلر

سفید کننده کلر معمولاً برای تصفیه آب آشامیدنی، ضد عفونی کردن استخرها و سفید کردن لباس های شسته شده استفاده می شود. کلر باعث تحریک چشم، پوست و دستگاه تنفسی می شود. ترکیب سفید کننده کلر با سایر پاک کننده ها مانند آمونیاک می تواند منجر به آزاد شدن گاز خطرناک کلر شود. علاوه بر آن قرار گرفتن در معرض گاز کلر می تواند باعث بروز علائم زیر شود:

• سرفه
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• درد قفسه سینه

آمونیاک

• آمونیاک اغلب در تمیزکننده های شیشه ای استفاده می شود.
• آمونیاک می تواند برای پوست، چشم، گلو و ریه تحریک کننده باشد.
• همچنین آمونیاک باعث آسیب رسانی جدی به پوست و در موارد منجر به کوری می شود.

تریکلوزان و تریکلوکاربان

این مواد شیمیایی، معمولا در صابون دست، مایع ظرفشویی و خمیر دندان وجود دارد.

تریکلوزان و تریکلوربان می تواند منجر به عدم تعادل هورمونی شده و افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. تریکلوکربان باعث افزایش تستوسترون در بدن می شود. تریکلوزان، یک زیست توده ضد باکتریایی که استفاده از آن به طور فزاینده ای در مواد شوینده و مایع صابون (محصولات نگهدارنده) رواج دارد، تریکلوزان می تواند باعث افزایش مقاومت باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک ها شود. اثری از تریکلوزان در شیر مادر یافت شده است از طرفی تریکوزان در ارتباط بین سلول های مغز و قلب تداخل ایجاد می کند.

ترکیبات کواترنر آمونیوم (quats)

این مواد شیمیایی در اسپری های ضد عفونی کننده و تمیز کننده توالت کاربرد دارد.

ترکیبات کواترنر آمونیوم می توانند منجر به آسم شغلی شود. برخی از کوات ها با خطر کاهش باروری و نقص هنگام تولد در موش ها همراه بوده اند.

نانو نقره

ذرات نانو نقره می توانند به عمق بدن نفوذ کنند و برای کبد و مغز سمی هستند.

ضدعفونی کننده ها و عوارض سلامتی

مواد شیمیایی به کاربرده شده در مواد ضدعفونی کننده ها ممکن است باعث سرطان، اختلالات تولید مثل، بیماری های تنفسی (از جمله آسم شغلی)، سوزش چشم و پوست، اختلال در سیستم عصبی مرکزی و سایر اثرات سلامتی انسان شوند. علاوه بر این، برخی از این محصولات حاوی مواد شیمیایی پایدار، زیست تخریب پذیر و سمی (PBTs) هستند که به عنوان پسماندهای خطرناک طبقه بندی می شوند.

عوارض مواد ضد عفونی کننده

با توجه به شیوع کرونا و رعایت موارد بهداشتی و افراط در استفاده از مواد ضدعفونی کننده، “تمیز کردن بیش از حد با مواد شیمیایی” به خاطر عوارض مواد ضد عفونی کننده می تواند به اندازه همان “تمیز نکردن” خطرناک باشد. یک مطالعه جدید توسط یک گروه ملی محیط زیست هشدار داده است که برخی از مواد شیمیایی موجود در ضد عفونی کننده های خانگی می توانند منجر به مشکلاتی از قبیل آسم و عدم تعادل هورمون ها شوند.

به گزارش (WVE) استفاده بیش از حد مواد ضد عفونی کننده هر چه قدر باعث تمیزی شوند ممکن است با بروز عوارضی همراه باشند و مواد شیمیایی موجود در پاک کننده های آشپزخانه، دستمال مرطوب دستی، و سایر محصولات تمیز کننده معمولی می توانند خطرناک باشند. این در حالی ست که برخی از تولید کنندگان این مواد های شیمیایی، مصرف کنندگان و به ویژه زنان خانه دار را متقاعد می کنند که برای محافظت از خانواده های خود در برابر بیماری، به طور مرتب سطوح خانه خود را ضد عفونی کنند. اما مصرف کنندگان و خانم ها باید بدانند که این روش ممکن است زیاد هم به نفع آن ها نباشد و باعث بروز مشکلاتی در سلامتی افراد خانواده شود.

نحوه صحیح شستن دست ها

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) دستورالعمل های زیر را توصیه می کنند:

• دستان خود را با آب تمیز (گرم یا سرد) مرطوب کنید.
• به دستان خود صابون بزنید. حتماً قسمت پشت دست ها، بین انگشتان دست و زیر ناخن های خود را صابون بزنید.
• دستان خود را برای حداقل 20 ثانیه تمیز کنید.
• دستان خود را به خوبی در زیر آب تمیز بشویید.
• دستان خود را با استفاده از یک حوله تمیز خشک کنید یا اجازه دهید خشک شوند.

راه های جایگزین استفاده از ضدعفونی کننده ها

بنا بر گزارش WVE مصرف کنندگان می تواند استفاده از محصولات حاوی مواد شیمیایی محرک را با چندین گزینه طبیعی، جایگزین کنند.

برخی از روش های جایگزین این محصولات، عبارتند از:

سرکه

از سرکه به عنوان پاک کننده شیشه و پنجره استفاده کنید. اسید موجود در سرکه باکتری ها را از بین می برد.

بوراکس

این ماده پودری که به طور طبیعی وجود دارد می تواند به عنوان نرم کننده آب یا به عنوان خوشبو کننده در لباسشویی استفاده شود.

روغن های گیاهی

روغن های گیاهی مایعات غلیظی هستند که از گیاهان تقطیر می شوند و برخی از آن ها مانند روغن آویشن، روغن رزماری، روغن میخک، روغن اکالیپتوس و روغن پونه کوهی دارای خاصیت ضد باکتریایی طبیعی هستند.

WVE همچنین به مصرف کنندگان توصیه می کند تا برای پیشگیری از ابتلا به هر بیماری، نکات بهداشتی زیر را رعایت کنند:

• شستن دست ها قبل از دست زدن به غذا
• شستشوی میوه ها و سبزیجات در زیر آب جاری
• پخت کامل مواد غذایی برای از بین بردن باکتری های مضر
• گوشت های خام، مرغ، غذاهای دریایی و تخم مرغ ها را از غذاهای آماده جدا نگه دارید.
  مواد غذایی مانند گوشت و مرغ را به محض خرید، سریعا منجمد کنید.
• هرگز غذاهای پخته شده را بیش از دو ساعت بیرون از یخچال نگه ندارید.

اقدامات احتیاطی هنگام استفاده از محصولات ضد عفونی کننده

از دست کش استفاده کنید.

• بسیاری از مواد شیمیایی ضد باکتری باعث تحریک پوست مانند بثورات یا سوختگی می شوند.
• همچنین، استفاده از ضدعفونی کننده ها بدون دستکش خطر انتقال این مواد شیمیایی به دهان یا چشم را افزایش می دهد. علاوه بر این، نشان داده شده است که برخی مواد ضدعفونی کننده، ماندگاری بالایی دارند و می توانند روی سطوح و حتی پوست باقی بمانند.

محصولات را هرگز مخلوط نکنید.

مواد شیمیایی موجود در محصولات تمیز کننده می توانند با یکدیگر واکنش های خطرناکی ایجاد کنند. به طور مثال، مخلوط سفید کننده و آمونیاک دود کلرامین می تواند خطرناک باشد.

در فضا مناسب از ضدعفونی کننده ها استفاده کنید.

• گازهای شیمیایی و انتشار آن ها ناشی از ضدعفونی کننده ها در اتاق های کوچکتر و تهویه ضعیف مانند حمام بدون پنجره می توانند در عرض فقط چند دقیقه خطرآفرین باشد.
• ·          حتماً هنگام استفاده از این مواد فن روشن کنید یا پنجره های اطراف را باز نگه دارید.

کودکان را از محیط خارج کنید.

کودکان اغلب در برابر مواد شیمیایی آسیب پذیر هستند، زیرا اعضای بدن و سیستم ایمنی بدن آن ها به طور کامل رشد نیافته اند و برخی مواد شیمیایی به خصوص تریکلوزان و تریکلوکاربان می توانند در سیستم عصبی، غدد درون ریز و سیستم ایمنی بدن آن ها اختلال ایجاد کنند. پس سعی کنید قبل از استفاده از ضد عفونی کننده ها کودکان را از محیط خارج کنید.

 با ضدعفونی‌کننده‌ها زمینه آسیب‌پذیری کرونایی را بیشتر نکنید

ویروس کرونا بیش از ۲ ماه است که در کشور ما در حال پرسه زنی است. ویروسی که آنقدر راه انتقال آن متنوع بوده که  از استانی در چین به ایران رسید و حال حاضر در تمام کشورهای دنیا می توان رد پای آن را دید. 

ویروس کرونا فقط در کشور ما تاکنون جان هزاران نفر را گرفته و دهها هزار نفر را نیز به خود مبتلا کرده است. ویروسی که در حال حاضر درمانی برای آن پیدا نشده است و یکی از مهم ترین راه مقابله با آن خانه نشینی و قطع زنجیره انتقال است.

یکی دیگر از راه های پیش گیری از ابتلا به ویروس کرونا یا انتشار آن ضدعفونی کردن محیط اطراف و بدن است. متاسفانه این ضد عفونی کردن ها که عمدتا با محلول های شیمیایی خطرناک انجام می شود از حد مصرف عادی و مورد نیاز خارج شده و خود به یکی از معضلات تبدیل شده است. 

چه موادی جزء ضدعفونی کننده ها محسوب می شوند؟

ضدعفونی کننده ها طیف وسیعی دارند و از لحاظ علمی همه آنها خطرناک بوده و بسته به نوع استفاده عوارض آنان نیز کم و زیاد است. 

امروزه تمامی محلول ها و مواد شیمیایی که برای شست و شو ، سفید کننده ها، لکه برها، پاک کننده و حتی برخی از لوازم آرایشی و بهداشتی را به دلیل ترکیبات شیمیایی می توان در زمره ضدعفونی کننده ها دانست. از مایع دستشویی گرفته تا الکل ، اسیدها ، لاک پاکن ها دارای موادی هستند که از فرمول ضدعفونی کننده برخوردار هستند. 

 پس بسته به نوع اثر گذاری این محلول ها عوارض آن نیز متفاوت است به این معنی که عوارض مایع دستشویی به مراتب کمتر از سفید کننده ها است، اما حتی استفاده غیر اصولی و بی رویه از ضدعفونی کنندهای کم خطر نیز می تواند در بلندمدت پیامدهای خطرناکی داشته باشد.

اما در حال حاضر خطرناک ترین مواد ضدعفونی کننده محلول های الکلی و سفید کننده هایی است که برای مقابله با ویروس کرونا در اماکن عمومی و منازل مسکونی استفاده می شود. این محلول ها به دلیل برخورداری از میزان بالای مواد شیمیایی خالص از جمله الکل و اسیدها ، بسیار خطرناک بوده و بیشترین عوارض  منفی نیز از جانب همین موادها بر بدن وارد می شود.

عوارض مصرف بی رویه مواد عفونی کننده چیست؟

عوارض ناشی از استفاده مواد ضدعفونی کننده همانطور که گفته شد به نوع و میزان استفاده از آن بستگی دارد. اما نباید تصور شود که نبود علائم این عوارض در کوتاه مدت به معنی بی خطری استفاده از ضدعفونی کننده ها است یا اینکه بدن شما در برابر این عوارض آسیب ناپذیر است. 

در شایع ترین موارد شاهد حساسیت پوستی در نقاط مختلف بدن که به سطح تماس بیشتر بدن بستگی داشته ، حساسیت های بینایی مانند خارش چشم، آبریزش چشمی ، کم بینایی هستیم. علاوه بر این حتی عوارضی همچون آبریزش بینی ، عفونت در ناحیه گوش ، بینی و از این موارد نیز مشاهده شده است. 

اما در صورت مصرف بی رویه می تواند عوارضی مانند عفونی شدن ریه ، مشکلات تنفسی ، ایجاد آلرژی دائمی در بدن را به همراه  داشته باشد که معمولا راه درمانی برای این نوع بیماری ها وجود ندارد و تقریبا داروهای موجود نیز جنبه تسکین دارند. 

همچنین اختلال در سیستم دستگاه گوارش  از دیگر عوارض ناشی از استفاده بی رویه از محلول و مواد ضدعفونی کننده است که می تواند پیامدهایی همچون رفلکس یا بازگردان معده ، تداوم حالت تهوع و موارد دیگر را در پی داشته باشد. 

کدام گروه از افراد بیشتر در خطر مصرف مواد ضدعفونی کننده قرار دارند؟

پاسخ قطعی به این سوال دشوار است زیرا عوامل مختلفی در آسیب پذیری افراد نسبت به مواد شیمیایی دخیل هستند. بسته به اینکه شرایط فیزیکی فرد چگونه است،آیا بیماری های زمینه ای دارد یا نه، آیا فرد دارای فعالیت ورزشی است یا نه و اینکه در چه محیط جغرافیایی زندگی می کند اثر گذاری مواد ضدعفونی کننده نیز متغیر است.

اما معمولا افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند بیشتر در معرض خطر  مسمومیت با مواد ضدعفونی کننده قرار دارند و در وهله دوم افراد داری سن بالا بیشتر در خطر قرار دارند زیرا بخش قابل توجهی از ساختار جسمی آنها به مرور زمان در معرض آسیب پذیری قرار گرفته است. 

با این وجود نباید تصور شود که چون فرد جوان بوده و دارای مشکلات زمینه ای نیست با استفاده از محلول های ضدعفونی کننده و مواد شیمیایی آسیب نمی بیند. 

مصرف مواد ضدعفونی کننده باید چگونه و به چه میزان باشد؟

اگر از نظر علمی بخواهیم نوع مصرف مواد ضدعفونی کننده را تعیین کنیم باید بگوییم که مصرف نکردن این مواد بهتر از هر الگوی دیگر است. اما از آنجا که در شرایط فعلی استفاده از مواد ضدعفونی کننده و شوینده راهی برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا است راه دیگری وجود ندارد و ناچار به استفاده از این مواد می باشیم.

اما مهم تر از استفاده این مواد ، الگوی مصرف است که متاسفانه الگوی مصرف در هیچ زمینه ای در جامعه ما از جمله مواد ضدعفونی کننده رعایت نمی شود که ریشه در فقدان آموزش دارد. 

به طور مثال برخی از بیمارانی که به ما مراجعه کرده اند ، حتی بدون تماس با خارج از منزل روزانه چندین نوبت خانه و لوازم خانه را با مواد شیمیایی ضدعفونی می کنند  که نه تنها علمی و اصولی نیست ، بلکه کاملا مغایر با توصیه های پزشکی است. 

به طور معمول آنچه در توصیه های پزشکی آمده است استفاده از مواد ضدعفونی یا شوینده  برای گندزدایی اماکن عمومی، خرید روزانه ، البسه ای که خارج از خانه استفاده می شود ضروری است. همچنین در صورت تماس با اشخاص یا اجسام خارج از محیط قرنطینه شخصی برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا نیز الزامی است. همینطور خانه هایی که در آن از بیماران کرونایی مراقبت می شود نیز باید به طور مداوم ضدعفونی شود. 

اما متاسفانه برخی به صورت وسواس گونه از مواد ضدعفونی کننده استفاده کرده و دائم بدن خود را در معرض محلول های الکلی قرار می دهند. اینگونه مصارف نه تنها توصیه نمی شود بلکه باید به شدت از آن اجتناب شود زیرا وقتی با محیط بیرون تماس نداریم نیازی هم برای ضدعفونی کردن نیست. 

باید توجه داشت که بیش از خود محلول های ضدعفونی کننده ، بخار آن خطرناک است. مواد شیمیایی موجود در مواد ضدعفونی کننده یا گندزدا به شدت قابلیت بخار پذیری دارند و این بخار در صورت ورود به مجاری تنفسی یا منافذ پوستی خطرناک هستند. 

به همین منظور توصیه می شود در زمان ضدعفونی خانه یا استفاده از مواد ضدعفونی کننده حتما درها و پنجره خانه یا حتی محیط کار را باز گذاشته تا جریان هوا بخار مواد شیمیایی را از فرددور کند.