قانون ازار خیابانی

در قوانین ایران، آزار و اذیت جنسی به طور مجزا جرم‌انگاری نشده است. به این معنی که جرمی به نام آزار جنسی وجود ندارد. اما با توسل به موادی از قانون مجازات اسلامی تحت عنوان جرائم علیه عفت عمومی، می‌توانید موارد آزار و اذیت زنان در فضای شهری را مورد پیگرد قضایی قرار دهید. مواردی که در قانون مجازات به آنها صریحا اشاره شده است و می‌تواند بر متلک‌پرانی، دست‌درازی، تعقیب و برخی دیگر از انوع آزار و اذیت خیابانی اعمال گردد شامل ماده ۶۳۸ و ماده ۶۱۷ و ۶۱۹ قانون مجازات است. 

 قانون چه می‌گوید؟

ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی: «هرکس علنا» در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دوماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» 

ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی: «هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد» و در نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه در خصوص این ماده آمده است: «به کار بردن لفظ یا الفاظ رکیک جهت تحقق جرم موضوع ماده ۶۱۹ شرط نیست و چنانچه مسلم شود که مردی به قصد مزاحمت زنی را تعقیب کرده است، قابل مجازات است.»

ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی: «هرکس به وسیله چاقو یا هرنوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت‌نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود در صورتی که از مصادیق‌ محارب نباشد به حبس از شش ماه تا دو سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

به موجب ماده  ۲۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری، صدور قرار بازداشت موقت در موارد خاصی که دلایل، قرائن و امارات کافی بر توجه اتهام به متهم دلالت کند جایز است یکی از این موارد که در بند ت ماده ۲۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری به آن اشاره شده است جرم ایجاد مزاحمت و اذیت و آزار برای زنان است لذا در این جرم مقام قضایی می‌تواند در جریان تحقیقات و رسیدگی متهم را بازداشت کند.

برای مطالعه مقاله مراحل طلاق از طرف زن! کلیک کنید.

چگونه جرم را اثبات کنیم؟

شهادت شهود، گزارش مرجع انتظامی، اقرار مجرم و یا سایر ادله اثبات دعوی (برای مثال ثبت در دوربین‌های مدار بسته)، که به وسیله آن قاضی بتواند جرم مرتکب شده را محرز بداند را از جمله راهکارهای اثبات این جرم است. دشواری اثبات آزار و اذیت‌های خیابانی یکی از دلایلی است که افراد آزاردیده اقدام به شکایت نمی‌کنند. تصور کنید در خیابان کسی بدن شما را لمس می‌کند و به راه خود ادامه می‌دهد. چقدر احتمال دارد که در آن لحظه مامور نیروی انتظامی در صحنه وجود داشته باشد؟ چگونه می‌توانید مشخصات یک رهگذر غریبه را شناسایی و از او شکایت کنید؟ در آن لحظه که از شدت عصبانیت یا ترس بعضا نمی‌توانید حتی واکنشی منطقی نشان بدهید، چگونه می‌شود مرتکب را دستگیر کرد و به محاکم قضایی کشاند؟

• صدایتان را بالا ببرید و از حاضران و عابران درخواست کمک کنید. از آنها بخواهید تا مرتکب را متوقف کنند.

• با پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید و درخواست اعزام نیرو کنید. یا به نزدیک‌ترین ایستگاه پلیس به محل وقوع حادثه مراجعه و واقعه را گزارش کنید. 

• تماس تلفنی صرف با ۱۱۰ کافی نیست و شما به گزارش مرجع انتظامی احتیاج دارید. در صورت اعزام مامور نیروی انتظامی، شکایت خود را به صورت واضح و با جزئیات کامل، تاریخ دقیق به همراه امضای شهود و ماموران روی سربرگ مخصوص و صورتجلسه کنید. 

• اگر خشونت توسط راننده یک وسیله نقلیه رخ داده، شماره پلاک خودرو یا موتور و اگر توسط مغازه‌دار آدرس مغازه را یادداشت کنید و یا از آن عکس بگیرید و به پلیس گزارش کنید.

• از حاضران درخواست کنید که به همراه شما حضور پیدا کنند و برای شما شهادت کتبی بدهند. در صورت عدم اقرار متهم، بدون شهادت شهود در اکثر موارد اثبات جرم غیرممکن است.

• اگر حادثه در محلی رخ داده که دوربین مداربسته آن را ثبت کرده، برای چک کردن دوربین‌ها دستور قضایی لازم است. هنگام ثبت شکایت درخواست چک کردن دوربین مداربسته را در متن شکواییه درج کنید. 

• در صورت امکان به وکلا یا مشاوران حقوقی مراجعه کنید. در این صورت در زمینه شیوه طرح دعوی، و بیان اظهارات در دادگاه و اثبات جرم راهنمایی تخصصی دریافت خواهید کرد. 

• به یاد داشته باشید در ابتدای امر و برای ثبت شکایت با عنوان مزاحمت خیابانی نیازی به حضور در دادسرا نیست. اگر هنگام وقوع حادثه با پلیس تماس برای ارسال مامور تماس نگرفته‌اید یا به ایستگاه پلیس مراجعه نکرده‌اید،  هم‌چنان با مراجعه به نزدیک‌ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی به محل سکونت خود می‌توانید از آزارگر شکایت کنید. 

مواد قانونی مزاحمت برای زنان

قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ در چند ماده اشکال مختلفی از مزاحمت‌ را پیش‌بینی کرده است.

ماده ۶۱۷ این قانون چنین بیان می‌کند: هرکس به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت‌نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود، در صورتی که از مصادیق‌ محارب نباشد به حبس از شش ماه تا دو سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

‌محاربه جرمی است که با کشیدن سلاح به روی مردم با هدف ایجاد ارعاب و وحشت صورت می‌گیرد و مجازات بسیار سنگینی دارد. محاربه در واقع فراتر از یک مزاحمت ساده خیابانی است و از موضوع بحث ما خارج است. اما در مواردی که فرد مزاحم از وسیله‌ای استفاده کند و مشمول محاربه نباشد، به شرح فوق مجازات خواهد شد.

همچنین در ماده ۶۱۹ آمده است که هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. این ماده در مورد پرونده‌های زیادی از مزاحمت‌های خیابانی که با دید ضعیف و قوی میان زن و مرد در جامعه هست، کاربرد دارد.

در واقع در این ماده صرف توهین و خشونت کلامی و به کار بردن الفاظ رکیک شرط تحقق جرم نیست و حتی اگر کسی کودک یا خانمی را فقط تعقیب کند باز هم مشمول مجازات مقرر در این ماده خواهد شد.

برای مطالعه مقاله قوانین رحم اجاره ای در ایران! کلیک کنید.

و آخرین ماده از قانون مجازات اسلامی که بر این موضوع تاکید کرده است، ماده ۶۳۸ است. بدین ترتیب که هرکس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دوماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. در این ماده نگاه عرفی مهم است چرا که همه اعمال منافی عفت در قانون و شرع نیامده و گاهی بر اساس عرف و باور مردم است. اگر کسی به این عرف بی‌احترامی کند و بر آن تاثیر مخرب بگذارد، باید مجازات شود.

همانطور که ملاحظه کردید، قوانین مربوط به مزاحمت‌های خیابانی کم و کلی است و با وجود بالا بودن موارد مزاحمت‌هایی که در خیابان‌ها رخ می‌دهد، آن طور که باید و شاید به این مسئلخ پرداخته نشده است. تعیین مواردی مانند آن که انظار عمومی دقیقا چه معابری است و اگر در یک کوچه خلوت کسی مورد آزار و اذیت قرار گرفت تکلیف چیست، عفت عمومی در چه مواردی جریحه دار خواهد شد و مواردی از این قبیل از کاستی‌های قانون‌گذاری ماست. باید مصادیق مزاحمت مشخص شود یا حداقل مثال‌های بیشتری برایش زده شود.

هر جرمی می‌تواند پیش زمینه وقوع جرمی دیگر باشد و یک سلسله از رفتارهای مجرمانه را به دنبال خود به وجود آورد. در مورد مزاحمت‌های خیابانی هم این مسئله صدق می‌کند. در مواردی فقط یک مزاحمت کلامی یا فیزیکی صرف اتفاق می‌افتد اما در حالت‌های زیادی مزاحم، سارق هم هست یا بعد از ایجاد مزاحمت تجاوز به عنف می‌کند. در چنین حالاتی که کم هم نیست، قربانی می‌تواند تقاضای تشدید مجازات اصلی را با استناد به وقوع مزاحمت درخواست کند.

همچنین در بند ت ماده ۲۳۷ آیین دادرسی کیفری آمده است که حکم بازداشت موقت و دستگیری مزاحم مجرم در حین رسیدگی به پرونده از سوی مقام قضایی ممکن است. پس در صورت تشخیص دادرس، فرد مزاحم تا صدور رای ممکن است در بازداشت به سر ببرد.