فیبروم رحم و درمان آن

فیبروم های رحمی که به آنها میوم یا لیومیوم نیز گفته می شود تومورهای خوش خیمی هستند که در رحم رشد می کنند. حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد زنان، دارای فیبروم رحمی هستند. این تومورها با سرطان ارتباط ندارند و خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش نمی دهند.

علت ایجاد فیبروم رحم چیست

علت قطعی ایجاد فیبروم رحمی معلوم نیست. فیبروم ها از رشد بی‌رویه سلول های عضلانی رحم به علت تاثیر استروژن ایجاد می‌شوند ولی علت قطعی ایجاد آنها معلوم نیست‌. زنان چاق و نژاد آفریقایی آمریکایی و افراد دارای سابقه خانوادگی، بیشتر در معرض ابتلا به فیبروم رحم قرار دارند. فیبروم ها در جاهای مختلف رحم رشد می کنند و اندازه آنها معمولاً متفاوت هستند.

علت ایجاد میوم های رحمی ژنتیک است، در فضای داخلی رحم تنها سلول های گوشتی رحم وجود دارد و به دلیل آنکه در داخل رحم به اندازه کافی سلول فیبروبلاست وجود ندارد احتمال دارد به صورت ژنتیک در داخل رحم این سلول ها به دام افتند و به تدریج در اثر تغییرات هورمونی شروع به رشد نمایند و یک کلافه ای به دور خود بنام فیبروم ایجاد نمایند. لذا زمینه ایجاد این بیماری ژنتیک است، آنچه سبب بزرگ شدن این توده های سفت می گردد دو عامل زمان و هورمون ها می باشد

علائم فیبروم های رحم

میوم های رحمی گاهی بدون علائم بوده و به صورت اتفاقی در سونوگرافی مشاهده می شود اما برخی اوقات با علائمی همچون خونریزی همراه است که وجود این علامت ها در همه ی افراد یکسان نیست و جالب است بدانید؛ علائم این بیماری به عواملی مانند اندازه توده ها و محل قرارگیری آن ها متفاوت می باشد و با توجه به این عوامل می تواند تغییراتی در سیکل قاعدگی به صورت خونریزی شدید، لخته های خونی و لکه بینی ایجاد نماید.

در صورتی که توده های فیبروم بزرگ باشند با علامت های سنگینی همچون؛ فشار داخل شکم، حس تکرر ادرار، حس فشار در مقعد و لگن، یبوست، بزرگی شکم می باشد. همان طور که ذکر شد این بیماری می تواند منجر به بزرگی شکم شود که افراد با اضافه وزن زیاد احتمال دارد متوجه چنین علامتی نشوند

بعضی از مبتلایان به فیبروم رحم علامتی ندارند و بعضی دیگر علایم شدید از بیماری را نشان می‌دهند. علایم فیبروم عبارتند از :

۱- دردهای قاعدگی شدید و طولانی مدت

۲- خونریزی های غیرطبیعی

۳- احساس فشار در ناحیه لگن

۴- بزرگ شدن شکم

۵- درد در رابطه جنسی

تشخیص فیبروم رحم

زمان مشاهده شدن فیبروم ها در رحم قابل تشخیص نیست، با آغاز سن بلوغ هورمون ها ترشح می کنند و این می تواند عاملی برای ایجاد فیبروم شود. به طور معمول زمانی فیبروم بروز می کند که علامت دار شود و علائم با توجه به سرعت رشد فیبروم و سیستم بدنی فرد متفاوت می باشد.

گاهی اوقات فیبروم ها باقی مانده و هیچ گونه تغییری ندارد اما گاهی به صورت ناگهانی بزرگ شده و با علائم شدید و ناگهانی بروز می کنند.

به هر حال جهت تشخیص فیبروم ها سونوگرافی لازم خواهد بود، پس به تمامی زنان توصیه می شود جهت تشخیص بسیاری از بیماری های زنان و فیبروم های رحمی انجام سالانه سونوگرافی را فراموش نکنند.

۱- سونوگرافی ۲- ام ار ای

درمان فیبروم های رحم

رشد اغلب فیبروم های رحمی خود به خود متوقف می‌شود با این حال شما باید تحت نظر متخصص زنان باشید تا روند رشد و درمان مناسب را تحت نظر داشته باشد. درمان ها متفاوت هستند و از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما در کل درمان شامل :

۱- خارج کردن فیبروم با جراحی

۲- استفاده از داروهایی که باعث یائسگی کاذب در بدن شده و سایز فیبروم را کاهش می‌دهند.

۳- آمبولیزاسیون شریان رحمی که البته می‌تواند با عوارضی همراه باشد.

این گفته که فیبروم رحمی سبب نازایی میشود صحیح نیست، اگر تحت نظر متخصص زنان باشید احتمال حاملگی در شما افزایش می یابد.

انواع فیبروم ها ی رحم

معمولا فیبروم ها سرطانی نمی شوند و به ندرت ممکن است این نوع توده ها به سرطان تبدیل شوند. لذا فیبروم های رحمی هیچ گونه مشکلی را برای فرد به همراه نخواهد داشت. فیبروم های رحمی دارای انواع مختلفی هستند که با توجه به ناحیه مورد نظر نوع های آن ها متفاوت است، که عبارت است از:

۱- فیبروم داخلی : در دیواره ماهیچه‌ای رحم به وجود می آید و باعث کشیدگی و بزرگ شدن رحم میشود.

۲- فیبروم ساب سروز : معمولاً در خارج رحم اما چسبیده به آن رشد می کند و گاه یک طرف رحم بزرگتر به نظر می‌آید.

۳- فیبروم پدانکوله : همان فیبروم ساب سروز است که قاعده باریک و دراز پیدا کند که به آن پدانکوله می‌گویند.

۴- فیبروم ساب موکوز : در سطح داخلی حفره رحم رشد می‌کند و معمولا با دردهای قاعدگی و خونریزی های زیاد همراه است.

توصیه های ضروری به افرادی که فیبروم رحم دارند :

۱- معاینات دوره‌ای انجام دهید و هر ۶ ماه تا یک سال به متخصص زنان خود مراجعه کنید.

۲- اگر فیبروم رحمی دارید از مصرف قرص های جلوگیری از بارداری جداً خودداری کنید مگر با تجویز پزشک.

۳- بسیاری از فیبروم های رحمی نیاز به جراحی ندارند.

۵- اگر به دلیل داشتن فیبروم خونریزی های قاعدگی زیاد دارید، حتما از غذا هایی که سرشار از آهن هستند استفاده کنید که دچار کم خونی نشوید.

۶- اگر فیبروم رحمی به سرعت رشد کند و بزرگ شود حتماً باید بررسی‌های بیشتر در خصوص سرطانی بودن آن انجام شود.

فیبروم های رحم و بارداری

اندازه فیبروم های رحمی در بارداری متفاوت است بعضی از فیلم ها کوچک و بزرگ است یک سوم فیبروم ها در سه ماهه اول بارداری رشد می‌کند و می‌تواند سبب سقط شود علائم و خطرات فیبروم با توجه به تعداد و محل قرارگیری آنها در خانم های باردار متفاوت است.

علائم فیبروم رحم در بارداری

فیبروم رحم در بارداری می تواند کاملا بدون علامت باشد و برخی می توانند نشانه های زیر را داشته باشند :

درد شکم – خونریزی شدید- یبوست- در طول بارداری هر زمان که خونریزی یا درد شکمی داشتید حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

درمان فیبروم رحم در بارداری

در برخی از افراد دارای فیبروم رحم بهتر است قبل از باردار شدن فیبروم ها با جراحی خارج شود. خارج کردن فیبروم ها قبل از بارداری بستگی دارد به اینکه آیا فیبروم روی قدرت باروری آنها تاثیر گذاشته یا نه، یا فیبروم، لوله های رحم (فالوپ) را مسدود کرده یا نه، یا سبب سقط مکرر شده یا نه.

در دوران بارداری نمی توان فیبروم را خارج کرد و در صورت درد با نظر پزشک متخصص می توان از درمان های خوراکی و مسکن های مجاز استفاده کرد.

عوارض فیبروم های رحم در بارداری

اگر در دوران بارداری فیبروم کوچک است و رشدی ندارد معمولا خطری در بارداری ایجاد نمی‌کند ولی اگر فیبروم بزرگ است ممکن است در طول بارداری باعث :

۱- افزایش خطر سقط

۲- محدودیت رشد جنین در رحم

۳- زایمان زودرس

۴- خونریزی شدید

۵- افزایش سایز فیبروم رحمی

فیبروم در طول بارداری می تواند بزرگتر و یا حتی کوچک تر شود.

فیبروم رحم و نوع زایمان

وجود فیبروم رحمی احتمال سزارین را افزایش می دهد گرچه بعضی از خانم ها با توجه به اندازه و محل قرارگیری فیبروم در رحم ممکن است بتواند زایمان طبیعی نیز داشته باشند کسانی که فیبروم آنها بزرگ است و در محلی قرار گرفته که دهانه رحم را مسدود کرده نمی‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند و حتما باید سزارین شوند.

برای تعیین نوع زایمان در بیمارانی که فیبروم رحمی دارند بهتر از هر کسی متخصص زنان می تواند شما را راهنمایی کند که آیا سزارین کنید یا زایمان طبیعی.

آیا در هنگام انجام سزارین میتوان فیبروم رحمی را هم برداشت؟

خیر. بهتر است هنگام سزارین فیبروم های رحمی برداشته نشوند چون بافت رحم بسیار شکننده و پر خون است و با دستکاری، احتمال خونریزی شدید وجود دارد و در صورت عدم کنترل خونریزی ممکن است منجر به برداشت رحم برای حفظ جان بیمار شود. در ضمن ممکن است بعد از زایمان فیبروم خود به خود کوچک شود.

درمان فیبروم های رحمی

درمان فیبروم رحم به عوامل مختلفی بستگی دارد، با توجه به نوع فیبروم ها و علائم فرد درمان متفاوت خواهد بود.

در اکثریت مواقع میوم های رحمی بدون علامت و کوچک هستند که در چنین شرایطی نیازی به درمان نیست و تنها کافیست بیمار تحت نظر بوده و سونوگرافی سریالی هر شش ماه تا یکسال انجام دهد.

اما در صورتی که فیبروم های رحمی با علامت هایی همچون درد، خونریزی، اندازه های بزرگ و مشکلات باروری همراه باشند درمان ضروری است که با توجه به این شرایط درمان به صورت جراحی خواهد بود.

درمان فیبروم رحم در دختران جوان

دختران جوانی که مبتلا به فیبروم های رحمی هستند ترجیح داده می شود تا جراحی انجام نگردد، زیرا انجام جراحی و بخیه های حین جراحی می تواند بافت رحم را برای بارداری تحت تاثیر قرار دهد. به همین منظور فیبروم های رحمی با اندازه های 6 – 7 سانت در دختران جوان بهتر است که تنها تحت کنترل قرار گیرند.

ولی زمانی که فیبروم های رحمی در دختران جوان خیلی بزرگ باشد، به دلیل اشغال کردن رحم باعث ایجاد فشار بر روی بافت رحم و خونریزی می شود، در این زمان بهترین درمان جراحی خواهد بود. تزریق آمپول های هورمونی موثر نخواهد بود و تنها راه درمان جراحی است.

درمان فیبروم رحم بدون جراحی یکی از سوالات شایع که اکثریت اوقات افراد از ما می پرسند چنین است که آیا می توان فیبروم های رحمی را با داروهای شیمیایی و گیاهی درمان نمود؟ جالب توجه است که درمان قطعی فیبروم های رحمی جراحی است و تنها در برخی شرایط می توان با کمک درمان های دارویی این نوع توده ها را کوچک نمود ولی به صورت قطعی درمان نخواهند شد و با قطع دارو احتمال رشد و بزرگ شدن توده ها وجود برخی از آمپول های هورمونی هستند که به منظور رفع فیبروم های رحمی مورد استفاده قرار می گیرند، این نوع آمپول ها تا حدودی می توانند موجب کوچک شدن اندازه توده های فیبروم شوند، اما باید گفت زمانی که فیبروم ها کوچک می شوند بعد از یک مدت (که این زمان می تواند چند ماه تا چند سال به طول بیانجامد) مجدد شروع به رشد کند. لذا درمان طبی موثر نخواهد بود.

درمان فیبروم های رحمی طبی نیست و این نکته بسیار حائز اهمیت می باشد. خیلی از افراد تمایل دارند، با مصرف داروهای گیاهی به درمان بپردازند، در صورتی که درمان از این طریق امکان پذیر نخواهد بود. در نهایت بگوییم، فیبروم های رحمی درمان دارویی نداشته و درمان قطعی این بیماری جراحی است.

در چه مواقعی نیاز به درمان دارویی می باشد؟

در صورتی که بیمار خونریزی شدید داشته باشد برای آنکه بتوانیم به فرد فرصت دهیم تا حال عمومی آن بهبود یابد از درمان دارویی استفاده می کنیم. همچنین اگر بیمار شرایطی دارد که نمی تواند تحت جراحی قرار گیرد از دارو درمانی جهت کنترل بیماری استفاده می نماییم. در نهایت بگوییم، درمان دارویی نظیر آمپول ها و قرص ها کمک می نمایند تا بیماری کنترل شده و علائم آن کاهش یابد ولی سبب درمان قطعی نخواهند شد.

عمل فیبروم رحم

جراحی میوم های رحمی به دو صورت باز و بسته قابل انجام است. انتخاب روش جراحی با توجه به شرایط بیمار، محل قرارگیری توده ها، سن و انجام چندین جراحی به صورت همزمان بستگی خواهد داشت لذا جهت تعیین روش جراحی بایستی معاینات و بررسی های لازم صورت گیرد تا در نهایت بتوانیم روش مناسب جراحی را مشخص نماییم.

جراحی بسته یا لاپاراسکوپی یک جراحی دقیق و سیف است اما در برخی موارد احتمال دارد این روش درمان برای فیبروم های رحمی مناسب نباشد. در صورتی که اندازه توده ها بزرگ باشد انجام لاپاراسکوپی مناسب نیست و ممکن است نیاز باشد تا جراحی به صورت لاپاراتومی انجام شود و رحم به صورت لایه لایه باز شود تا در نهایت درمان صورت گیرد ولی اگر فرد در شرایط سنی خاصی باشد که پس از تصمیم داشته باشد باردار شود می توان از طریق چند برش بسیار کوچک با کمک لاپاراسکوپی اقدام به درمان نمود.

انجام جراحی فیبروم رحم به ظرافت بسیار زیادی نیاز دارد، به دلیل اینکه فیبروم زمانی که بزرگ می شود به حفره رحم نزدیک می شود، لذا این جراحی نیاز به دقت بسیار زیادی دارد تا حفره رحمی باز نشود. در صورتی که در حین جراحی حفره رحمی به هر دلیلی باز شود، حتما باید با ظرافت بسیار زیادی بخیه زده شود تا بافت رحم به حالت عادی باز گردد.

در صورتی که توده های فیبروم بزرگ باشند نیاز به بخیه چندین لایه (4-5) می باشد تا به حالت اولیه بازگردد تا مشکلی در زمان بارداری برای فرد به وجود نیاورد و موجب پاره شدن رحم نشود. بدترین مشکل در زمان بارداری که ممکن است رخ دهد پاره شدن رحم در این دوران می باشد.

یکی دیگر از مسائلی که در حین جراحی فیبروم رحمی ممکن است ایجاد شود، وارد شدن آسیب شدید به حفره داخل رحم (اندومتر) می باشد و ممکن است فرد پس از چندماه با عوارضی همچون کم شدن خون پریود، چسبندگی داخل رحمی (آشرمن) مواجه شوند. لذا نحوه جراحی فیبروم های رحمی بسیار مهم و حائز اهمیت می باشد. جراحی فیبروم یک جراحی تکنیکال و ماهرانه ای است که می تواند به دو صورت باز یا لاپاراسکوپی انجام شود و در هر دو مورد باید تکنیک جراحی کاملا رعایت شود.

آیا همزمان با درمان فیبروم جراحی هیسترکتومی نیاز خواهد بود؟

یکی از مشکلاتی که بسیار از افراد با آن مواجه هستند این است که آیا همزمان با درمان فیبروم رحم نیاز به خارج نمودن رحم یا جراحی هیسترکتومی می باشد. در واقع برخی از افراد جوان هستند و بایستی رحم برای آن حفظ شود.

در چنین زمانی بایستی با بیمار صحبت شود تا تمامی جوانب سنجیده و سپس تصمیم گیری جهت درمان صورت گیرد. در اکثریت مواقع نزدیک به نود و نه درصد می توان فیبروم را بدون آنکه رحم برداشته شود خارج نمود.

به طور معمول طبق قانون قبل از جراحی از بیمار رضایت عمل هیسترکتومی گرفته می شود تا در صورتی که مشکلی ایجاد گردید مجبور به خارج نمودن رحم شدیم بتوانیم اقدام نماییم.

در نهایت بگوییم، نگران نباشید حتی فیبروم های رحمی بزرگ را می توان با دقت و ظرافت با حفظ رحم اقدام به درمان نمود.

آیا پس از جراحی فیبروم رحم می توان باردار شد؟

بارداری پس از جراحی میوم های رحمی بسته به سایز، ناحیه میوم ها، تعداد آن ها، سن، حال عمومی بیمار بستگی خواهد داشت که تمامی این موارد را بایستی در نظر گرفته شود.

بارداری پس از جراحی فیبروم های رحمی بایستی بعد از مدت زمانی مشخص صورت گیرد. به طور معمول بین هفت تا دوازده ماه به بیمار فرصت داده می شود تا آن ناحیه جراحی شده ترمیم شود و سپس می توان اجازه بارداری به فرد داد.

فرد نباید زودتر از زمان مقرر باردار شود، زیرا فیبروم های که در عمق رحم یا لایه اینترامورال قرار داشته اند حتما بایستی فرصت ترمیم داده شود.

بیماری که فیبروم ها در لایه داخلی رحم بوده بایستی بداند که پس از جراحی یک بارداری پر خطر خواهد داشت و مراقبت الزامی است زیرا احتمال پارگی رحم در ماه های آخر بارداری در مواقعی که فیبروم خیلی بزرگ بوده وجود دارد و در چنین مواقعی ممکن است با درد های کوچک شکمی در ماه های آخر در ناحیه که فیبروم برداشته شده، شروع شود و به صورت ناگهانی موجب پارگی رحم شود. بیمار بایستی آگاهی داشته باشد که بارداری پرخطری را در پیش دارد و حتما بایستی با بهترین متخصص زنان در تماس باشد و کوچکترین درد و حال طبیعی خود را به پزشک اطلاع دهد.

پس از عمل میوم رحم زایمان به چه صورت خواهد بود؟

پس از درمان میوم های رحمی نوع زایمان بسته به محل قرارگیری توده ها و شرایط بیمار مشخص می گردد. در صورتی که توده ها در ناحیه مورال بوده و بخیه و اسکارهای زیادی به جای باقی مانده است، به هیچ عنوان نبایست به آن بیماری اجازه زایمان طبیعی داده شود و  قبل از درد ها و ریسک این نوع زایمان فرد بایستی تحت زایمان سزارین قرار گیرد.

ولی اگر فیبروم ها کوچک باشند و روی رحم قرار گرفته بودند براساس شرایط فرد بدان اجازه زایمان طبیعی داده می شود.

در نهایت بگوییم؛ نوع زایمان با توجه به شرایط فرد مشخص می گردد در صورتی که هر کدام از روش های زایمان برای فرد خطرناک باشد آن روش انتخاب نخواهد شد.

سن مناسب جراحی فیبروم رحم

در انجام جراحی میوم های رحمی به هیچ عنوان سن مطرح نیست، گاهی اوقات ممکن است فرد جوانی با تغییرات سیکل قاعدگی شدید و خونریزی های بسیاری مواجه باشد که در چنین شرایطی پزشک برای بهبود حال بیمار می بایست اقدام به جراحی نماید.

لذا سن ملاک اصلی جراحی نیست علائم بیماری تعیین می کند نیاز به جراحی خواهد بود یا خیر. بدانید که جراحی در دختران جوان آسیب زننده نخواهد بود و مشکل بارداری ایحاد نمی کند و قابل توجه است که آگاه باشید نگه داشتن فیبروم ها سبب ایجاد ضعف هایی در فرد می شود که این خود از جراحی خطرناک تر است.

تاثیر تغذیه بر روی فیبروم رحم

یکی از سوالاتی که بسیاری از افراد می پرسند این است که تغذیه و مصرف چه نوع مواد غذایی می تواند بر روی ایجاد فیبروم اثر بگذارد بایستی گفت فیبروم ربطی به تغذیه ندارد و ریشه ژنتیک دارد.

نکته پایانی

فیبروم های رحم زمینه ژنتیک دارند در صورت مشاهده هر گونه علائم با پزشک خود مشورت نمایید. در صورتی که سابقه این بیماری در میان اطرافیان شما وجود دارد بهتر است به علائم آن توجه نمایید و تحت کنترل قرار گیرید. انجام جراحی فیبروم های رحمی به ظرافت بسیار زیادی نیاز دارد، در نتیجه به منظور پیشگیری از بروز عوارض ناشی از جراحی حتما در انتخاب پزشک و متخصص زنان دقت لازم را داشته باشید.